KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA STARSZEGO I ŚW. AGNIESZKI W NYSIE

Już w X wieku wyrosła nad Nysą Kłodzką osada. W czasach Bolesława Krzywoustego stanął gród. W rynku wznosi się potężna bryła konsekrowanego w roku 1198 kościół św. Jakuba i św. Agnieszki. Kościół strawił na początku XV w. pożar. Dzięki fundacji bp. Wacława został odbudowany przez mistrza Pawła z Ząbkowic w latach 1424-1430. W nyskiej konkatedrze oglądamy 16 gotyckich kaplic, 3 barokowe epitafia. Stajemy w pół kroku przed pochodzącym  z początku XVI wieku tryptykiem "Ukrzyżowanie". Imponujący, regularny kształt kościoła burzy ścięta, niedokończona dzwonnica z lata 1474-1516.

Dawne centrum miasta było poważnie zniszczone w roku 1945 przez wojska sowieckie. Tylko w części zachowały się piękne, kolorowe, odnowione całkiem niedawno kamieniczki. W otoczeniu kościoła stoją nowoczesne budynki. W 1497 roku rynek nyski był świadkiem dramatycznego wydarzenia - kat ściął księcia opolskiego Mikołaja II.

CASTRUM BYDLIN

Historia Bydlina sięga czasów Bolesława Krzywoustego. O wsi leżącej nad rzeczką Soczewnicą (lub inaczej Leciuchną) pisano już w 1120 roku. Kilkanaście lat później jako posiadacze występują Pełka z Bydlina i Niemierza z Gołczy. W 1388 roku na pobliskim wzniesieniu stanął zamek rycerza Niemierzy herbu Strzała. Pierwotnie mogła to być trzykondygnacyjna wieża obronna z białego kamienia wapiennego. Niektórzy sądzą, że była to własność nieślubnych synów Kazimierza Wielkiego z Cudką: Jana, Niemierzy i Pełki. Sam Bydlin, co dzisiaj wydaje się nieprawdopodobne, był w roku 1404 lokowany na prawie miejskim, które utracił w roku 1530.

Zamek rozbudowano w kształt prostokąta o wymiarach 20 na 8 metrów, z murami o grubości 2 m i wysokości 7 m. Na narożnikach powstały ukośne szkarpy. Strzelnice są dzisiaj zamurowane. Wewnątrz postawiono drewniane zabudowania. Po zachodniej stronie znajdowało się źródło krystalicznej wody. Całość otaczała fosa i kamienno-ziemny wał. Od strony północnej zamku chroniła stroma skarpa i bagna. Możliwe, że należał jeszcze do Toporczyków. 

Zamek nie był prawdopodobnie zbyt użyteczny. Bonerowie postanowili przebudować go na kościół. W 1520 roku Jan Firlej uczynił z niego zbór ariański, ale jego syn Mikołaj przywrócił w 1594 roku świątyni charakter kościoła rzymskiego pod wezwaniem św. Krzyża. Kościół przetrwał do najazdu Szwedów. Został spalony w 1655 roku, odbudowany i opuszczony w XVIII wieku popadł w ruinę. Jeszcze w 1800 roku istniała wysoka, górująca nad okolicą, wieża. Dzisiaj w niebo sterczą fragmenty murów bez dachu, które porasta dzika, zielona roślinność. Współcześnie odnaleziono ślady wieży bramnej i wykutych w skale grobów oraz szereg drobnych śladów w postaci monet, resztek ceramiki, kafli z XIV-XVI wieku.

DWÓR W KRZYKAWCE

 Na wysokości Bolesławia z głównej drogi skręcamy w prawo. Wąska i kręta droga po dwóch kilometrach doprowadza nas do wsi Krzykawka. Stoi tutaj jeszcze dwór z roku 1724. Pomiędzy drzewami widoczny łamany polski dach. Dzisiaj w tym budynku ma swoją siedzibę Centrum Kultury i Centrum Legendy Polskiej.

                Na początku XVIII wieku właścicielami wsi była rodzina Romiszewskich. W kolejnych latach poprzez małżeństwa gospodarowali we dworze nowi właściciele. Był tutaj Józef Chodorowicz, uczestnik bitwy pod Racławicami. Zmarł w wieku lat 116 w roku 1876 i pochowany został na cmentarzu w Bolesławiu. Jego zięć, Karol Gaszyński, miał jedyną córką Marię. Jej mąż to Antoni Bogucki (1880-1956), wicemarszałek Senatu (1930-1935). Władze komunistyczne odebrały mu dwór w 1950 roku. Kręcimy się po parku dworskim. W obszernej drewnianej altanie przycupnął skrzat w wysokiej czapie. Kryją się w nim drewniane rzeźby przedstawiające tajemnicze postacie; jest anioł, jest szlachcic w kontuszu, górnik olkuski z oskardem w dłoni. Duża część parku została odcięta nowym ogrodzeniem i przenika się z przylegającym lasem.

                Dwór przykryty jest łamanym, czterospadowym dachem. Główne wejście prowadzi przez ganek przykryty daszkiem wspartym na czterech pękatych kolumnach. W trójkątnym tympanonie widnieje data "1724". Z przodu trawiasty klomb otacza utwardzona droga. Tutaj wjeżdżały powozy gości właściciela dworu.